Με αφορμή την επέτειο δεκαετούς λειτουργίας του Αρχαιολογικού Μουσείου Πατρών, σε συνδυασμό με τη διεξαγωγή των Παράκτιων Μεσογειακών Αγώνων στην Πάτρα το καλοκαίρι του 2019, η Εφορεία Αρχαιοτήτων Αχαΐας διοργανώνει περιοδική αρχαιολογική έκθεση με τίτλο «Η Πάτρα της Μεσογείου» αφιερωμένη στις σχέσεις της Πάτρας –και ευρύτερα της Αχαΐας– με άλλες περιοχές της Μεσογειακής λεκάνης, στο διάστημα περίπου τεσσάρων χιλιετιών. 

Τα αρχαιολογικά ευρήματα που καλύπτουν ευρύ ρεπερτόριο και χρονικό φάσμα, από τη δεύτερη χιλιετία π.Χ. έως τον πρώιμο 18^ο αιώνα μ.Χ., με παράλληλα ερείσματα από μαρτυρίες της ελληνορωμαϊκής γραμματείας αλλά και επιγραφικά κείμενα, σκιαγραφούν την επικοινωνία μεταξύ Πάτρας/Αχαΐας και άλλων περιοχών της Μεσογείου. Οι αλληλεπιδράσεις δεν προέκυψαν μόνο από το εμπόριο και τις οικονομικές συναλλαγές.

Ξενικά ή ξενότροπα αντικείμενα που άλλοτε εισήχθησαν, άλλοτε κατασκευάστηκαν σε αχαϊκό έδαφος από αλλοδαπούς τεχνίτες και, σε άλλες περιπτώσεις, επηρεάζονται από (ή και αντιγράφουν) τη μορφολογία ξένων προτύπων, προδίδουν την ευρύτητα των διαπολιτισμικών σχέσεων σε επίπεδα τεχνολογίας και καλλιτεχνίας, λατρείας και τρόπου ζωής. Οι εισηγμένες τεχνικές και προτιμήσεις στην καλλιτεχνική παραγωγή, σε ταφικά έθιμα, καθώς και στη λατρεία υποδηλώνουν πως διαφορετικοί τομείς του δημόσιου και του ιδιωτικού βίου επηρεάστηκαν από την εξωστρέφεια της Πάτρας/Αχαΐας και τις υπερπόντιες επαφές της. Ενεπίγραφες επιτύμβιες στήλες μαρτυρούν πως ξένοι από διαφορετικά κοινωνικά και πολιτισμικά υπόβαθρα συμβίωναν στην Πάτρα.

Η σύγκλιση πολιτισμών μέσα από τα εκθέματα της συγκεκριμένης παρουσίασης δείχνει ακριβώς πως άλλοτε μέσα από την οικουμενική ειρήνη (pax Romana) κι άλλοτε μέσα από πολεμικές συγκρούσεις ή κατακτήσεις (Ενετοκρατία, Οθωμανοκρατία), φιλτράρονται πολιτισμικές ανταλλαγές. Η περίφημη Ρωμαϊκή Ειρήνη διασφάλιζε τον ασφαλή διάπλου της Μεσογείου για αθλητές, καλλιτέχνες, αξιωματούχους και ανθρώπους διαφόρων ιδιοτήτων. Οι διαπολιτισμικές επαφές, ωστόσο, είχαν ήδη ξεκινήσει από την τρίτη χιλιετία π.Χ.

Όμως και αντίστροφα, ένα ποικίλο ρεπερτόριο ευρημάτων στοιχειοθετεί τεκμήριο για την παρουσία Πατρινών/Αχαιών στο εξωτερικό. Η χρήση της αχαϊκής γραφής, οι επιρροές στην κεραμική και άλλους καλλιτεχνικούς τομείς, η μεταλαμπάδευση λατρευτικών παραδόσεων, οι αναφορές αρχαίων συγγραφέων σε ανθρώπους καταγόμενους από την Πάτρα, οι οποίοι ανέλαβαν θέσεις εξουσίας, παραδείγματος χάριν στην Αίγυπτο, καθώς και το αποτύπωμα περιοδευόντων ή αποίκων καλλιτεχνών, συνιστούν μικρά κομμάτια μιας γενικότερης εικόνας.

Σκοπός της έκθεσης είναι να αναδείξει τις παραπάνω πτυχές μέσα από τα αρχαιολογικά ευρήματα που κατά πλειοψηφία κατατάσσονται στη μικροτεχνία. Ευρήματα φυλασσόμενα στις αποθήκες της Εφορείας Αρχαιοτήτων Αχαΐας εμπλουτίζονται με αντικείμενα δανειζόμενα από Μουσεία της Ιταλίας και της Ολυμπίας, προερχόμενα αντίστοιχα από ανασκαφές στην Ποσειδωνία/Paestum, την Καυλωνία και την Ολυμπία, συγκλίνοντας στο συμπέρασμα ότι η παρουσία της Αχαΐας στη Μεσόγειο ήταν αισθητή και ενεργή.

Η μουσειογραφική πρόταση της έκθεσης έγινε από την Α. Κουμούση, Διευθύντρια της Εφορείας και τους αρχαιολόγους της Εφορείας, Έ. Παρτίδα, Ν. Βασιλάκη, Ν. Κουτσουμπελίτη και  Κ. Χαβέλα. Στην ομάδα εργασίας συμμετείχαν επίσης οι αρχαιολόγοι Γ. Αλεξοπούλου, Τμηματάρχης, Ε. Μαγκανιώτη, Ι. Μόσχος, Κ. Φίλης, ο πολιτικός μηχανικός  Κ. Λουκάκης,  Τμηματάρχης, ο ζωγράφος  Θ. Θεμελής και η σχεδιάστρια  Χ. Καραγιαννοπούλου.